Η αρχιτεκτονική των “τρελών”

Αναδημοσιεύουμε ένα ενδιαφέρον άρθρο του συναδέλφου Bill Niakas, από το προσωπικό του blog http://billniakas.wordpress.com/ . Ευχαριστούμε το συνάδελφο για την παραχώρησή του.

Αρχιτεκτονική είναι τόσο η τέχνη όσο και η επιστήμη του σχεδιασμού (με την έννοια της μελέτης, όχι μόνο του γραφικού σχεδίου) και της υλοποίησης κτιρίων.Το σχέδιο και η έκφραση του , που είναι ο σχεδιασμός ,πραγματώνουν ένα αντικείμενο , ένα σύστημα μία αντικειμενική υλική διάσταση

Δεν το έκρυψα ποτέ μου , ότι “πραγματική” Αθήνα θεωρούσα και θεωρώ πάντα το λεγόμενο “ιστορικό κέντρο”. Ιστορικό για πολλούς λόγους αλλά αυτό που θα με απασχολήσει στο παρών άρθρο είναι πρωτίστως η αρχιτεκτονική ως ιστορική καταγραφή τάσεων , επιρροών και επίταγών της εκάστοτε χρονικής περιόδου. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι όσο αναπτυσόταν χωροταξικά η πόλη δεν υπήρξαν αξιόλογες κατασκευές σε όλη την “ευρήτερη” Αθήνα. Όλα αυτά τα οικοδομήματα είναι εκεί ,στέκονται περήφανα στο πέρασμα του χρόνου και με την ύπαρξη τους και μόνο , διακυρρήτουν το μανιφέστο των δημιουργών τους . Τότε που πραγματικά το χτήσιμο ενός κτιρίου αποτελούσε “δημιουργία”  και όχι μια υποχρέωση που έπρεπε να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς. Τότε ήταν που πραγματικά η αρχιτεκτονική αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι κάθε νέας μελέτης.

Ετυμολογικά, ο όρος προέρχεται από το ελληνικό αρχή και τέχνη – τεκτονική (κατασκευή/δημιουργία)

Δεν είναι πολύ μακρινός ο χρόνος που το 1974 ο Τάκης Ζενέτος στον Άγιο Δημήτριο έχοντας το όραμα για μια εκπαίδευση που θα αναδείκνυε τον νέο άνθρωπο και θα έθετε πραγματικές βάσεις για το μέλλον , δημιούργησε το στρόγγυλο σχολείο. Μια άλλη διάσταση στην αστική διαβίωση έδωσε η Μπλέ πολυκατοικία έργο του Κυριάκου Παναγιωτάκου για την οποία ο ίδιος ο Le Corbusier είπε ότι είναι πολύ όμορφη. Φυσικά δεν θα μπορούσα να αφήσω εκτός τις προσφυγικές κατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας , όπου με την τελευταία λέξη του αστικού design της εποχής , έδωσαν μια νέα ευκαιρία στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.Αυτά είναι ενδεικτικά από τα πολλά εγχειρήματα που γίναν απο ανθρώπους που ήλπιζαν ότι με την δική τους ματιά και συμβολή στην τέχνη του κατοικείν, θέτανε τις βάσεις μιας αυριανής καλύτερης κοινωνίας με την αρχιτεκτονική του σήμερα.

‘’Αγαπώ το σπίτι όπου δε βλέπω τίποτα το παραπανίσιο και όπου βρίσκω κάθε απαραίτητο.

Πιτάκος

Δυστυχώς έμελε όπως όλοι μας διαπιστώνουμε η ανοικοδομήση σε συνδιασμό με την άναρχη δόμηση και τον γνωστό νεοελληνικό τρόπο του βλαχομπαρόκ, να  οδήγησουν σε μια υδροκέφαλη πλυθυσμιακά πρωτεύουσα όπου πλέον δεν έχει σημασία το πώς ζείς αλλά που ζέις. Η αλλαγή των ηθών επέβαλε μια βιτρίνα η οποία δυστυχώς  αρέσκεται στις trendy και in περιοχές. Πλέον η οποιαδήποτε πρόταση για ανάπλαση,διάσωση και ότι έχει να κάνει με την διασφάλιση της νεώτερης αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς θυσιάζεται στον βωμό της ανάπτυξης και της “κάλυψης” της αυξημένης ζήτησης. Σημέρα η τέχνη του κατοικείν μεταμορφώθηκε σε ανάγκη κατοίκησης χωρίς όρους αλλά μόνο με κανόνες.

Space and light and order. Those are the things that men need just as much as they need bread or a place to sleep.

Le Corbusier

Όμως υπάρχουν σήμερα οραματιστές; Αυτοί που θα δείξουν τον δρόμο της εξέλιξης και θα θέσουν τα standards πάνω στα οποία θα οικοδομηθεί το νέο σπίτι και ως εκ τούτου ο νέος άνθρωπος; Δυστυχώς σε μια κοινωνία όπου οι ευκολίες παντώς τύπου έιναι τρόπος ζωής και το σπίτι ως ουσία μεταφέρθηκε σαν ένα profile στο facebook, δεν είναι εύκολα διακριτοί αυτοί που μπορούν και θέλουν να καινοτομήσουν.  Επομένως ,αν υπάρχουν, καλούνται να απαγκιστρωθούν από το πλαίσιο της ρουτίνας και της δεδομένης κατάστασης, και να οικοδομήσουν εξ αρχής μια νέα τάξη ηθών, ιδεών και οικοδομημάτων. Όπως πάντα θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον οπισθοδρομισμό της κοινωνίας και τον αναχρονισμό των επικρατούντων αντιλήψεων.

Με λίγα λόγια θα θεωρηθούν και τρελοί γιατί μόνο ένας τρελός θα πήγαινε κόντρα σε ένα κατεστημένο που ως εσχάτη των ποινών θα τον καταδικάσει στην επαγγελματική απομόνωση. Είναι όμως μια επιλογή που θα καθορίσει την πορεία τους και όπως ο  δρόμος του κάθε “τρελού” πιονέρου δεν ητάν ποτέ στρωμένος με ροδοπέταλα….

…αντιθέτως ήταν ο δρόμος της Αρετής που είναι δύσβατος και μόνο για τους τολμηρόυς και ενάρετους ¨τρελούς” , αυτούς που με τα οικοδομήματα τους (φυσικά και πνευματικά) οραματίστηκαν ένα καλύτερο κόσμο σε μια κοινωνία που όμως κατέληξε να περνά τον χρόνο της θαυμάζοντας το είδωλο της στον καθρέφτη.

“Θα χρειαστεί να πετάξεις ό,τι ψέυτικο και περιττό φωλίαζει μέσα σου, να γυμνωθείς με θάρρος, ολότελα, από τα ψέυτικα και απατηλά ρούχα που φορούσες ως τώρα και καθαρός και αγνός να αισθανθείς πως πάτησες το πύρινο έδαφος της πραγματικότητας. Ανάγκη καμία δε θα έχεις να προσέξουν το έργο σου, που μπορεί να μείνει στην αφάνεια, πάντοντε,στο μυστικό βάθος της ψυχής σου.’’

Πικιώνης