Έρευνα για τα προβλήματα των νέων Πολιτικών Μηχανικών στην εργασία τους

Ο Πολιτικός Μηχανικός είναι ένα επάγγελμα κατ’εξοχήν ταυτισμένο με την οικονομική ευρωστία, την κοινωνική ανέλιξη, το επαγγελματικό κύρος και τη ‘σιγουριά’ που πηγάζει από τις (παραδοσιακά) μεγάλες οικονομικές απολαβές. Αυτή βέβαια είναι η εικόνα-στερεότυπο που έχει ταυτίσει η κοινωνία με τον Έλληνα μηχανικό, μια εικόνα που αποδεικνύεται ολοένα και περισσότερο στρεβλή και υπερεκτιμημένη στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Πέραν αυτής, υπάρχει το πραγματικό, κρυμμένο πρόσωπο του επαγγέλματος και ιδιαίτερα ο τρόπος που αυτό αντανακλάται μέσα από τη νέα γενιά που το εξασκεί, και που χρειάζεται εμπεριστατωμένες μελέτες για να βγει στην επιφάνεια.

Μία τέτοια προσεγμένη μελέτη, λοιπόν, πραγματοποίησε το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο 2007 η Μόνιμη Επιτροπή Νέων Πολιτικών Μηχανικών (Μ.Ε.ΝΕ.ΠΟ.Μ) του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (Σ.Π.Μ.Ε) πάνω σε δείγμα 386 νέων διπλωματούχων Πολιτικών Μηχανικών (έως και 35 ετών)-μία κατηγορία στην οποία θα εισέλθουν πολλοί από εμάς το προσεχές διάστημα. Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα αυτής της μελέτης ήταν διαφωτιστικά, αποκαλύπτοντας πως τα προβλήματα του συνόλου των νέων εργαζομένων (αβέβαιες εργασιακές σχέσεις, μισθολογικά προβλήματα, ανασφάλιστη και ‘ελαστική’ εργασία) εμφανίζονται και στο δικό μας επάγγελμα. Πέραν αυτών όμως, βγαίνουν και πολύ σημαντικά συμπεράσματα για το ‘κενό’ που υπάρχει μεταξύ των γνώσεων της σχολής από την οποία αποφοιτούν και της εφαρμοσμένης γνώσης που χρησιμοποιούν στην εργασία τους. Ας τα δούμε αναλυτικά:

Α. Οι Εργασιακές Σχέσεις

Οι σχέσεις εργασίας που επικρατούν στους νέους μηχανικούς δείχνουν εργασιακή αβεβαιότητα. Το 50% είναι Ιδιωτικοί Υπάλληλοι (οι 7 στους 10 αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών και μόνο ο 1 στους 5 έχει Σύμβαση ορισμένου ή αορίστου χρόνου). Το 42% είναι Ελεύθεροι Επαγγελματίες (κυρίως έχουν ατομικό τεχνικό γραφείο). Μόλις το 11% εργάζονται στο Δημόσιο.

Β. Τα ωράρια εργασίας

Τα ωράρια εργασίας των νέων μηχανικών πηγαίνουν ένα βήμα παραπάνω από το…παραδοσιακό 8άωρο και φθάνουν να είναι εξοντωτικά: Το 60,4% εργάζεται καθημερινά 9-12 ώρες, ενώ το 7,5% εργάζεται ημερησίως πάνω από 12 ώρες. Δηλαδή οι 2 στους 3 εργάζονται καθημερινά πάνω από 9 ώρες. Η κατανομή των καθημερινών ωραρίων ανά εργασιακό κλάδο δείχνει ότι οι η πλειοψηφία των ιδιωτικών υπαλλήλων (σε ποσοστό 66%) και των ελεύθερων επαγγελματιών (σε ποσοστό 71%) εργάζεται 9-12 ώρες, ενώ οι δημόσιοι υπάλληλοι εργάζονται στην-ισχνή-πλεοψηφία τους 4-8 ώρες εργασίας.

ΩΡΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ	Ιδιωτικοί Υπάλληλοι	Δημόσιοι Υπάλληλοι	Ελεύθεροι Επαγγελματίες
0-4 ΩΡΕΣ	1%	2%	4%
4-8 ΩΡΕΣ	26%	54%	10%
9-12 ΩΡΕΣ	66%	37%	71%
>12 ΩΡΕΣ	5%	7%	12%
Δ.Α.	2%	0%	3%
ΣΥΝΟΛΟ	100%	100%	100%

Γ. Οι απολαβές – Κάλυψη Ασφαλιστικών Εισφορών

Η πλειοψηφία των νέων μηχανικών (σε ποσοστό 48%) λαμβάνει μεταξύ €700 και €1.400 τον μήνα για 14 μήνες, μεικτά.

Το μικτό ετήσιο εισόδημα, ανά εργασιακό κλάδο, δίνεται στον παρακάτω πίνακα. Παρατηρούμε ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες εμφανίζουν ισοκατανομή στα εισοδήματά τους, αφού σε κάθε κατηγορία εισοδήματος εμφανίζεται ποσοστό 15-20%.

ΜΙΚΤΟ ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	Ιδιωτικοί Υπάλληλοι	Δημόσιοι Υπάλληλοι	Ελεύθεροι Επαγγελματίες
< €10.000	7%	5%	18%
€10.001 – €15.000	33%	25%	21%
€15.001 – €20.000	22%	29%	21%
€20.001 – €25.000	19%	29%	15%
> €25.000	18%	7%	20%
Δ.Α.	1%	5%	5%
ΣΥΝΟΛΟ	100%	100%	100%

Επειδή αναφερθήκαμε σε μεικτά εισοδήματα, η μισθολογική εικόνα γίνεται πιο πλήρης αν αναφέρουμε και την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών:

Η συντριπτική πλειοψηφία δεν πληρώνεται την ασφάλισή της από τον εργοδότη: στο 59% τα ασφάλιστρα τα καλύπτει ο ίδιος ο μηχανικός και στο 13% οι …γονείς του! Οι εργοδότες συμμετέχουν στην κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών στο 30% των περιπτώσεων. (Άρα, από τα €700-€1.400 Ευρώ τον μήνα, πρέπει να αφαιρεθούν περίπου €200 που είναι τα μηνιαία ασφάλιστρα του ΤΣΜΕΔΕ.)

Δ. Τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι μηχανικοί

Οι χαμηλές αμοιβές μαζί με τα εξοντωτικά ωράρια εργασίας αποτελούν τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι μηχανικοί. Αξιοσημείωτο είναι ότι το πρόβλημα της ανεργίας, το οποίο είναι το κύριο πρόβλημα σε πολλά άλλα επαγγέλματα, βρίσκεται μόλις στην πέμπτη θέση, πίσω από ‘πολυτέλειες’ όπως οι συνθήκες εργασίας και η ετεροαπασχόληση, αποδεικνύοντας ότι το στοιχείο της ταχείας απορρόφησης και της μη κορεσμένης αγοράς για τους Πολιτικούς Μηχανικούς δεν έχει καταρριφθεί ακόμη.

Ε. Το πεδίο εργασίας των μηχανικών

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο κλάδος έργων στον οποίο απασχολούνται οι νέοι μηχανικοί. Η πλειοψηφία των μηχανικών ασχολείται με στατικά και οικοδομικά έργα, σε ποσοστό 51%, ενώ όλες οι άλλες κατηγορίες έργων απαντώνται σε μικρά ποσοστά (συγκοινωνιακά με 12%, υδραυλικά-λιμενικά με 8% και γεωτεχνικά με 6%). Η ροπή αυτή στα έργα δομοστατικού φαίνεται άλλωστε και από την…κούνια, αφού ο Τομέας Δομοστατικής εξακολουθεί να αποτελεί την επιλογή της πλειοψηφίας των φοιτητών στο 4^ο έτος της σχολής μας.

ΣΤ. Οι γνώσεις από τη σχολή και η δυνατότητα εφαρμογής τους

Αφήσαμε για το τέλος ένα ερώτημα της έρευνας που σχετίζεται άμεσα με τα εφόδια που παίρνουμε από τη σχολή μας: τους τομείς στους οποίους οι νέοι μηχανικοί θα ήθελαν περισσότερες γνώσεις από τη σχολή. Οι απαντήσεις εδώ επιβεβαιώνουν τους όποιους ‘μύθους’ κυκλοφορούν μεταξύ των φοιτητών, για γνωστικό κενό στη λογική συνέχεια εκπαίδευσης-εργασίας, για ξεκίνημα πάλι από το μηδέν με την έναρξη του εργασιακού βίου κ.ο.κ.

Οι νέοι μηχανικοί λοιπόν, χωρίς να ζητάνε βέβαια τη χρησιμοθηρική αντικατάσταση της γνώσης από την πληροφορία, λένε όχι στον στρουθοκαμηλισμό: το 74% δήλωσε ότι ο τομέας στον οποίον θα ήθελαν να έχουν λάβει περισσότερες γνώσεις από τη σχολή στην οποία φοίτησαν είναι η Εφαρμογή της Θεωρίας στην Πράξη. Το 52% θα ήθελε περισσότερες γνώσεις σχετικά με Τεχνική Νομοθεσία (η μεταφορά του μαθήματος του Τεχνικού Δικαίου από το 4^ο εξάμηνο στο πιο εξειδικευμένο και πιο γνωστικά πλήρες 7^ο εξάμηνο είναι ίσως ένα πρώτο βήμα για τη βελτίωση αυτού του κενού) και το 43% εκμάθηση Προγραμμάτων Η/Υ για Μηχανικούς.

Οι στατιστικές αυτές λοιπόν κρύβουν τις αβέβαιες πτυχές της εργασιακής πραγματικότητας, που αγγίζουν ακόμα και για πολλούς ‘εξασφαλισμένα’ και ‘υποσχόμενα’ επαγγέλματα όπως το δικό μας. Ας αποδομήσουμε λοιπόν την ψευδή και εν γένει επικίνδυνη εικόνα της σίγουρης και λαμπρής επαγγελματικής σταδιοδρομίας του Πολιτικού Μηχανικού και ας προσγειωθούμε στο συνεχώς μεταβαλλόμενο, πολυσχιδή, σκληρό κόσμο της εργασίας, που πολλές φορές είναι υπερβολική, ανασφάλιστη, ελαστική. Και ας αντιληφθούμε τις αξίες της συλλογικής δράσης και της συμμετοχής στις διαδικασίες που δρουν υπέρ των εργασιακών μας δικαιωμάτων, τα οποία μειώνονται και αλλοιώνονται δραματικά στις νέες γενιές εργαζομένων.

Κλείνοντας, να προσθέσω ότι οι υπεύθυνοι της έρευνας αυτής σκοπεύουν να διοργανώσουν σύντομα (πιθανότατα στις 5/6) μία παρουσίαση των αποτελεσμάτων στο Ε.Μ.Π. Η ενέργεια αυτή είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να συζητηθούν όλα τα παραπάνω ευρήματα με φοιτητές, εργαζόμενους και καθηγητές και να προταθούν λύσεις στα προβλήματα που εμφανίζονται. Ιδιαίτερο βάρος θα έχει φυσικά, ο ρόλος που έχει η σχολή μας στον εφοδιασμό των μηχανικών που βγάζει με χρήσιμες γνώσεις για την αγορά εργασίας.

Την πλήρη ανάλυση της έρευνας θα τη βρείτε εδώ: ereyna_menepom_spme_2007_analysis_april_2008.

Σημ: Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα δύο από τους δημιουργούς της έρευνας, το συνάδελφο Παναγιώτη Χριστόφα για την αρχική πληροφόρηση και το υλικό που μου προσέφερε, καθώς και το συνάδελφο Γιάννη ‘Ikor’ Κοτζαμπασάκη που μου επέτρεψε να αντιγράψω κομμάτια της δικής του ανάλυσης που έχει στο blog του.